проф. д-р Гоце Цветановски
Датум и место на раѓање: 04. 02. 1971 г., Скопје
cvetanovskig@yahoo.com
cvetanovskig@imj.ukim.edu.mk
Научен советник/редовен професор
Посебна област на научноистражувачки интерес:
македонски јазик, дијалектологија, етимологија, социолингвистика, етнологија, лексикографија, фонетика и фонологија, морфологија, синтакса, лексика
Говорот на Македонците во Мала Преспа (Р Албанија), Скопје 2007, Филолошки факултет „Блаже Конески“ - Скопје
Каршијачкиот говор - Скопско (со посебен осврт на синтаксата), Филолошки факултет „Блаже Конески“ - Скопје
Филолошки факултет „Блаже Конески“ - Скопје, Група за македонски јазик и јужнословенски јазици со македонска книжевност и јужнословенски книжевности
Главен истражувач:
Етимолошки речник на македонскиот јазик
Македонските дијалекти надвор од границите на РМ
Учество во научноистражувачки проекти:
Македонски дијалектен атлас, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје.
Толковен речник на македонскиот јазик, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје.
Македонските дијалекти надвор од границите на Република Македонија, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје.
Словачко-македонски речник, Амбасада на Република Словачка во Скопје, Министерство за култура на Владата на Република Македонија.
Лексиката во македонската народна проза, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје.
Етимолошки речник на македонскиот јазик, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје.
Јазикот во простор и време (македонски ~ српски), МАНУ – САНУ.
Монографии:
- Каршијачкиот говор – Скопско (со посебен осврт на синтаксата), Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“, Посебни изданија кн. 41, Скопје, 2004.
- Македонски дијалектен атлас – Пролегомена, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“, Скопје, 2009 (коавторски труд).
- Говорот на Македонците во Мала Преспа (западнопреспански говор), Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“, Посебни изданија кн. 66, Скопје, 2010.
- Вратничко-полошките говори - духовна ризница, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (гл. редактор: Веселинка Лаброска, коавторски труд), Скопје 2012.
- Банскиот говор, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (гл. редактор: Гоце Цветановски, коавторски труд), ИМЈ, Скопје 2014.
- Дијалектите на македонскиот јазик (коавторство со Веселинка Лаброска), дел од колективна монографија Македонскиот јазик – континуитет во простор и време МАНУ (гл. уредник: Катица Ќулавкова, уредник на изданието: Марјан Марковиќ), Скопје 2020, стр.177-218.
достапно на: http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2020/07/Makedonskiot-jazik-kontinuitet-vo-prostor-i-vreme.pdf
Речници и енциклопедии:
- Толковен речник на македонскиот јазик, том 1, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (главен редактор: Кирил Конески), Скопје 2003 (коавтор).
- Толковен речник на македонскиот јазик, том 2, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (главен редактор: Кирил Конески), Скопје 2004 (коавтор).
- Толковен речник на македонскиот јазик, том 3, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (главен редактор: Кирил Конески), Скопје 2006 (коавтор).
- Толковен речник на македонскиот јазик, том 4, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (главен редактор: Кирил Конески), Скопје 2008 (коавтор).
- Македонска енциклопедија, том 1 и 2, МАНУ (главен редактор: акад. Блаже Ристовски), Скопје 2009 (коавтор).
- Македонско-грчки речник, Лерин 2011 (член на редакција).
- Словачко-македонски речник (главен редактор: Гоце Цветановски, автори: Гоце Цветановски, Љупчо Митревски, Звонко Танески), Скопје 2014.
Статии:
- „Ложные друзя переводчика в польском и македонском языках“, (Стенплевски Ар., Цветановски Г.), Совещание – семинар преподавателей польского языка, Диалог, МГУ, Москва, 1997.
- Проблемот на меѓујазичните корелати при изучувањето на сродни јазици“, Литературен збор, XLVI/3-4, Скопје, 1999.
- „Употребата и значењето на плусквамперфектот во говорот на с. Јаболци“, IV научен собир на млади македонисти, Скопје, 1999.
- „Учебникот по историја за петто одделение од јазичен аспект“, Јазикот во учебниците за основното образование, Скопје, 1999.
- „Местото на перфектот во темпорално-модалниот систем на каршијачкиот говор“, Македонскиот глагол: синхронија и дијахронија, Скопје, 2001.
- „Македонската лексикографија во светлината на дијалектолошките истражувања“, (Светлана Давкова-Ѓоргиева, Гоце Цветановски), Македонската лексикологија и лексикографија, Скопје, 2001.
- „Глаголите со значење менување влакно кај добитокот во дијалектите на македонскиот јазик“, Македонската лексикологија и лексикографија, Скопје, 2001.
- „За граматичката зависност на именската синтагма од глаголската синтагма во каршијачкиот говор“, Македонскиот јазик - минато, сегашност, иднина, Скопје, 2003.
- „Општествените промени и дијалектите на македонскиот јазик“, Општествените промени и јазикот, Скопје, 2004.
- „Карактеристики на збороредот на придавските определби во каршијачкиот говор“, Современи состојби во македонскиот јазик и во македонската литература, Штип, 2004.
- „Конститутивниот елемент на именската синтагма во каршијачкиот говор“, Теории и методи во ареалната лингвистика, МАНУ, Скопје, 2003.
- „Формална и функционална анализа на сложените глаголски форми (перифрастични конструкции) врз примери од скопскоблатскиот говор“, Литературен збор, LII/4-6, Скопје, 2005.
- „Говорот на Македонците во Мала Преспа“, Литературен збор LVI/1-3, Скопје, 2008.
- „Албанскиот јазичен елемент во западнопреспанскиот говор“, Јазиците во контакт, Скопје, 2007.
- „Јазикот на политичките портали во Република Македонија“, Македонско-полска конференција, Скопје, 2008.
- „Американското културно и јазично влијание на европска почва (врз примери од македонската јазична практика за именување на големи бројни вредности во Меѓународниот систем на единици)“, Денови на Благоја Корубин, Скопје, 2009.
- „Типови plusquaperfectum во скопскоблатскиот и западнопреспанскиот говор (формален и функционален опис) “, XXXV научна конференција, Скопје, 2009.
- „Улогата на Афанасиј Матвеевич Селишчев во развојот на македонската дијалектологија“, Македонија и Русија/СССР (историја - политика - култура) од Првата светска војна до формирањето на современата македонска државност (1914-1944), Македонско-руски научен собир, Охрид, 16-18 септември 2008, Скопје, 2009.
- „Од лексиката на западнопреспанскиот говор (во Р Албанија)“, Зборник во чест на К. Конески, Скопје, 2009.
- „Претседателските и локалните избори во март 2009 година во Република Македонија, на интернет“, Полско-македонска конференција, Краков, 2010.
- „Фолклоротерапија (македонскиот фолклор како терапевтско средство)“, Балкански јазичен светоглед, Скопје, 2009.
- „Говорот на Македонците во Мала Преспа“, Македонски јазик LVIII-LIX, Скопје, 2007-2008.
- „Македонскиот фолклор како терапевтско средство“, Филолошки студии, Пермский государственный университет (Россия), Перм, 2009.
- „Лексичкиот том на Македонскиот дијалектен атлас (МДА) - можност за авторска интерпретација и картографска обработка“, Меѓународен македонистички собир во рамките на манифестацијата 2008 - Година на македонскиот јазик, Охрид, 30 август и 1 септември, Скопје, 2010.
- „Именувањата ‘толчник’ и ‘садот во кој се толче лук’ во македонските дијалекти“, Научен собир во ИМЈ, Скопје, 2010 (коавторство со Светлана Давкова-Ѓоргиева).
- „Македонските дијалекти надвор од границите на Република Македонија“, Билтен на Советот за македонски јазик, Скопје, 2010.
- „Истражувањата за македонските дијалекти надвор од границите на Република Македонија“, XXVII научна конференција, Охрид, 2010.
- „Карактеристики на фонолошките бази во граничните зони на западното македонско наречје (врз примери од скопскоблатскиот и западно-преспанскиот говор)“, Конференција и заседание на Комисијата за фонетика и фонологија при Меѓународниот славистички комитет, Скопје 2010.
- „Јазиците во контакт и нивното меѓусебно влијание на планот на лексиката (врз примери од западнопреспанскиот говор)“, Филолошки студии, Скопје-Перм-Љубљана-Загреб, 2010.
- „Влијанието на урбаната средина врз говорот на поединецот“, Македонско-полска конференција, Скопје-Штип, 2011.
- „Дијалектите и усвојувањето на стандардниот јазик во предучилишните установи“, Књижевност за децу и њена улога у васпитању и образовању деце предшколског узраста, Врање, 2011.
- „За некои трудови на Блаже Конески од областа на македонската дијалектологија“, Блаже Конески и македонскиот јазик, литература и култура, Скопје, 15-16 декември, 2011 година.
- „Карактеристики на збороредот на придавските определби во каршијачкиот говор“, Филолошки студии, Скопје, 2012.
- „Јазичниот израз на поединецот и на колективот во урбаната средина како симболичен исказ на општествената структура“, Филолошки студии, 2012.
- „Рускиот лингвист А.М. Селишчев во потрага по научната вистина за постоењето на македонските дијалекти“, V македонско-руска научна конференција, Охрид, 17-19 јуни 2012 г.
- „Конкурентноста меѓу единечните/генеричките кондензатори и предлошките синтагми во некои македонски дијалекти“, XXXIX научна конференција, Скопје 2013.
- „Линеаризацијата на придавските определби врз примери на дијалектни текстови од Скопско, Штипско и Преспанско“, XXXIX научна конференција, Скопје 2013.
- „Влијанието на урбаната средина врз јазичниот израз на поединецот и на колективот“, Македонски јазик, LXIII, Скопје 2012, стр. 227-233.
- „Околу работата на Речникот на северното македонско наречје (РСМН)“, Путеви и домети дијалекатске лексикографије, Ниш 2013.
- „За некои именувања на птиците во македонскиот и српскиот јазик и нивната симболика во народната традиција“, Конзулска Битола и историските, современите и идните културни и уметнички врски меѓу Р. Македонија и Р. Србија, Битола 2014.
- „За називите на птиците од редот Стригиформес (був, ут, утка, кукумјавка), нивното значење и народната симболика во Македонија“, Значењето низ времето и просторот, Скопје 2015.
- „За називите на птиците од редот Strigiformes (був, ут, утка, кукумјавка), нивното значење и народната симболика во Македонија“, Филолошки студии, Скопје 2015.
- „За некои прашања при изработката на дијалектни и двојазични речници“, Лексикологијата и лексикографијата – мостови меѓу јазиците, 28 февруари – 2 март, Прилеп – Битола 2014, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“, Скопје 2016.
- „Кон етимологијата на неколку лексеми од занаетчиството во македонските и српските дијалекти“, Дијалекти српског језика: истраживања, настава, књижевност, Лесковац , 11 и 12 април 2014.
- „Eтимологијата на неколку лексеми од занаетчиството во македонските дијалекти“, Македонски јазик, LXVI, Скопје 2015, стр. 133-142.
- „Македонски еквиваленти на некои руски фразеологизми“, Прва меѓународна научна конференција „ФИЛКО“ – филологија, култура и образование, Универзитет „Гоце Делчев“ – Штип, 18, 19 март 2016.
- „Руски еквиваленти на некои македонски фразеологизми“, XX меѓународна научна конференција Јазикот наш денешен – јазикот наш насушен, 14 – 15 април 2016, Скопје.
- „Фразеологизмите како специфични елементи во преведувањето (руско-македонски паралели), XLII меѓународна научна конференција, 25-26 јуни 2016, Охрид.
- „За падежната рекција во македонските дијалекти (со посебен осврт на акузативната релација)“, Мисирков − предизвик за нови проучувања во науката, ИМЈ, 2 и 3 ноември 2016, Струмица.
- За дијатезата (конструкции со вторична комуникативна хиерархија на аргументите) во македонските дијалекти, Македонски јазик, 2016, Скопје.
- „Функциите на перфектот во штипскиот говор“, Македонски јазик, 2017, Скопје (коавторство со Марија Иванова).
- „Банскиот говор во рамките на проектот Македонските дијалекти надвор од границите на Република Македонија“, Меѓународна научна конференција: Македонистиката меѓу традицијата и современите предизвици“ одржана во Скопје по повод 60-годишнината од основањето на ИМЈ, Скопје 2017.
- „Ставовите на Миливој Павловиќ за етногенезата на торбешите“, Врските меѓу Република Македонија и Република Србија низ вековите, Битола, 2018, 37–43.
- „За резултативноста како граматичка категорија во македонските дијалекти“, Македонски јазик, Скопје 2018, стр. 173-180.
- „Опсцената лексика во македонската фразеолоогија“, Опсцена и друга колоквијална лексика у српском и македонском језику (коавторски труд со Олгица Додевска-Михајловска), Ниш, 2019.
- „За употребата на некои српски опсцени зборови и изрази во јазикот на македонските портали“, Опсцена и друга колоквијална лексика у српском и македонском језику (коавторски труд со Олгица Додевска-Михајловска, Катица Топлиска-Евроска), Ниш, 2019.
- „За падежната рекција во македонските дијалекти (со посебен осврт на акузативната релација)“, Мисирков − предизвик за нови проучувања во науката, ИМЈ, одржан на 2 и 3 ноември 2016 во Стумица, Скопје 2019.
- „Изразување на минатоста во македонските дијалекти“, Предавања на XLX меѓународен симинар за македонски јазик, литература и култура, Охрид, 2017, Скопје 2018.
- „Бубамарата во традицијата на словенските народи и дијалектните именувања во македонскиот јазик“, Фолклор – традиција – јазик, (17 и 18 мај 2018), Скопје 2019, 163-168.
- „Симболиката, народните верувања и обичаите за пеперугата и дијалектните именувања во македонскиот јазик“, Македонскиот јазик – извор на филолошки и на културолошки истражувања, (ноември 2019), Скопје.
- „За резултативноста како граматичка категорија во македонските дијалекти“, Погледи за македонскиот јазик, Скопје 2020. (проширена и дополнета верзија на трудот под ист наслов во сп. Македонски јазик, LXIX, с. 173-180.
- „Mакедонската дијалектолошка наука со нови предизвици за нови сознанија“, XLVII меѓународна научна конференција при Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура, 4. 9. 2020, Охрид.
- Дијалектите на македонскиот јазик, Македонскиот јазик – континуитет во простор и време, МАНУ, Скопје 2020 (коавторство со Веселинка Лаброска).
- „Научните истражувања на Афанасиј Матвеевич Селишчев во Македонија и неговото значење за македонската дијалектологија“, Научное наследие А. М. Селищева и исследование периферийных славянских ареалов, Институт славяноведения РАН, Москва 7-8 декември 2021. (https://inslav.ru/conference/8-9-dekabrya-2021-g-nauchnoe-nasledie-m-selishcheva-i-issledovanie-periferiynyh).
- „Јазичниот лиризам во творештвото на Подгорец“, Книжевното дело на Видое Подгорец ‒ јазик, поетика херменевтика, Струмица, 17-18 декември 2021 (коавторство со Марија Иванова).
- „За некои турцизми и албанизми во западнопреспанскиот говор ‒ семантика и етимологија“, Меѓународна научна конференција по повод 100 години од раѓањето на акад. Оливера Јашар-Настева (лингвистика – балканистика – македонистика), Филолошки факултет „Блаже Конески“, Скопје 25 и 26 ноември 2022 година.
- „Етимолошки речници на македонскиот јазик – од концепција до реализација (врз примери на фитонимни, орнитонимни и зоонимни одредници)“, Меѓународен научен собир: Од збор до речник, ИМЈ, 2023.
- „Небиднината како мотив за семантичко-етимолошка анализа на поетскиот јазик на Ацо Шопов“, Меѓународна научна конференција: Сто години од раѓањето на Ацо Шопов, УГД, Штип, 2023.
- Етимолошки речник на македонскиот јазик и Македонски етимолошки речник – концепција, Etymologica Macedonica 1, 2023, 101–106.
- Mакедонски етимолошки речник, Etymologica Macedonica 1, 2023, 107–174.
- Има ли „добра смрт“ и дали „хидрата“ е „видра“? – индоевропската фонетика во служба на етимологијата, VIII меѓународна научна конференција „Крсте Мисирков и македонскиот јазик – извор на научни истражувања“ (Скопје, 28 − 29 јуни 2023 г.).
- „Небиднината како мотив за семантичко-етимолошка анализа на поетскиот јазик на Ацо Шопов“, Прилози XLVIII, 1–2, 2023 г.), МАНУ, 2023, 31–39.
- „Зборови од народната проза во Преспа“, Зборник на трудови Лексиката во народната проза, Скопје.
Прикази, хроники и други прилози:
- Хроника за XXVI научна конференција на Семинарот за македонски јазик, литература и култура одржана на 16-17 август 1999 година во Охрид.
- Убавка Гајдова − Темпоралната карактеристика на финитните глаголски конструкции во југоисточните македонски говори, Македонски јазик, LIII, Скопје, 2002.
- Плодотворна работа на планот на македонската дијалектологија, посветен на монографијата Радовишкиот говор од проф. д-р Стојка Бојковска, Литературен збор, LI, бр. 1-3, 2004.
- Грамматика македонского литературного языка од академик Рина Усикова, Македонски јазик, LIV-LV, Скопје, 2004-2005.
- Лексички атлас на руските народни говори, Санкт Петербург 2004 г., Литературен збор LII, бр. 4-6, Скопје, 2005.
- Лексички атлас на руските народни говори, Санкт Петербург 2004 г., Македонски јазик LVI, Скопје, 2006.
- Уште еден прилог кон проучувањето на југоисточните македонски говори. Стојка Бојковска, Мегленскит говор, Македонски јазик, LVII, Скопје, 2006.
- Кон 60-годишнината од раѓањето на проф. д-р Стојка Бојковска, Литературен збор LVI, бр. 1-3, Скопје, 2008.
- Улогата на македонската жена како активен учесник во науката за јазикот во книгата Жени-твроци во лингвистиката од проф. д-р Васил Дрвошанов, Литературен збор, LVII, бр. 1-3, Скопје, 2009.
- Еленка Стоевска-Денчова, Именување на роднинските односи во македонските дијалекти од словенски и балканистички аспект, Македонски јазик LXI, Скопје 2010, с. 245-248.
- Уште еден труд за комплетирањето на дијалектниот мозаик на македонската јазична карта: „Штипскиот говор“ од Билјана Маленко. Македонски јазик, LXIII, Скопје 2012, стр. 297-301.
- „Општа реторика“ од Димитар Пандев – труд што недостигаше во мозаикот на македонската лингвистичка литература, Македонски јазик LXV, Скопје 2014.
- Свечена академија и Меѓународна научна конференција по повод 60-годишнината од основањето на Институтот за македонски јазик, Македонски јазик LXV, Скопје 2014.
- Нов труд од непроценливо значење за македонската лингвистика (Супрасегментална фонетика и фонологија од Ирена Савицка, Бранислав Геразов, Веселинка Лаброска, Ана Цихнерска, Агата Травињска, МАНУ, 2021), Македонски јазик LXXII, Скопје 2021, стр. 153-156.
Општествени и професионални должности:
- Член на Сојузот на друштвата за македонски јазик и литература (1999 – 2002).
- Претседател на Сојузот на друштвата за македонски јазик и литература (2002 –2004).
- Член на редакцијата на меѓународното списание „Македонски јазик" (2013 –2017).
- Заменик на главниот уредник на меѓународното списание „Македонски јазик" (2017 – ).
- Претседател на Советот на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков" (2013).
- Вршител на должноста директор на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков" (2013 – 2014).
- Претседател на Организацискиот одбор на Меѓународна научна конференција „Македонистиката меѓу традицијата и современите предизвици“, организирана по повод 60 години од Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“.
- Член на организациски одбор на манифестацијата „Денови на Благоја Корубин“.
Научноистражувачки престои, наставна дејност:
- Лектор по македонски јазик во Москва, Руска Федерација, МГУ „М.В. Ломоносов“ (1996 – 1998).
- Професор на ФОН – Прв приватен универзитет (2009-2011).
- Професор во Штип, Република Македонија, Универзитет „Гоце Делчев“ (2009–2018)
- Научноистражувачки престој на Универзитетот „Константин Филозоф“ во Нитра, Република Словачка.
Наставна дејност
– Професор на Филолошкиот факултет при Универзитетот „Гоце Делчев“ во Штип (2008–2015);
– Професор на приватниот универзитет ФОН (2009–2012);
– Професор на постдипломските студии Македонистика со комуникологија при ЈНУ ИМЈ „Крсте Мисирков“ (2012– );
– Професор на постдипломските и докторските студии на Филолошкиот факултет при Универзитетот „Гоце Делчев“ во Штип (2012– );
– Ментор на 10 магистерски труда и 2 докторски дисертации (од кои, повеќето се одбранети).
Предавања:
– Филолошки факултет при Московскиот државен универзитет „М. В. Ломоносов“ во Москва, Руска Федерација (1997);
– Институт за словачки јазик „Људевит Штур“, Братислава, Република Словачка (2001);
– Меѓународна конференција Дијалог мегу цивилизациите во Покров, Руската Федерација во организација на Асоцијацијата на православните витези од Москва, Руска Федерација (2008);
– Филозофски факултет „Константин Филозоф“, Нитра, Република Словачка (2010);
– Меѓународен семинар за македонски јазик, литература и култура во Охрид (2017);
– Институт за српски јазик при САНУ, Белград, Република Србија (2022).
Професионални активности и должности
– Член на Извршниот одбор на Сојузот на друштвата за македонски јазик и литература на Република Македонија (1999–2002).
– Претседател на Сојузот на друштвата за македонски јазик и литература на Република Македонија (2002–2004).
– Член на Советот на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (2013).
– Претседател на Советот на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (2013).
– Вршител на должноста директор на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (2013–2014).
– Претседател на Организацискиот одбор по повод прославата на 60-годишнината од основањето на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ (2013).
– Член на Советот на Институтот за фолклор „Марко Цепенков“(2013–2017).
– Член на Националната комисија за учебници (2014–2018).
– Член на редакцијата на списанието Македонски јазик (2013–2017).
– Заменик на главниот уредник на списанието Македонски јазик (2017–2021).
– Претседател на Државната комисија за полагање стручен испит по предметот Македонски јазик (2015–2018).
– Координатор на лингвистичката секција на XLVII меѓународна научна конфереција при Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура (2020).
– Член на Сенатот на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје (2023– ).
– Главен и одговорен уредник на списанието ETYMOLOGICA MACEDONICA (2023– ).
– Координатор на проектот Јазикот во простор и време (македонски ~ српски), МАНУ – САНУ (2023–).
– Член на рецензентски комисии за избор во наставно-научни и научни звања.
– Член и претседател на рецензентски комисии за научни тези (магистерски трудови и докторски дисертации).
– Член на рецензентски комисии за учебници по македонски јазик.
– Промотор на повеќе монографии и трудови од еминентни лингвисти.
Награди и признанија:
– Државна награда „Гоце Делчев“ за Толковниот речник на македонскиот јазик – 2015 г. (колективна).
– Златна плакета на Сојузот на друштвата за македонски јазик и литература по повод 50-годишнината од основањето за извонреден придонес – 2004 г.
– Грамота на Асоцијацијата на витезите – 2008г., Покров, Русија.
– Благодарница на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисриков“по повод 50-годишнината од основањет